Εμμηνόπαυση

Η εμμηνόπαυση είναι η περίοδος που σηματοδοτεί το τέλος των εμμηνορροϊκών κύκλων. Διαγιγνώσκεται αφού περάσουν 12 μήνες χωρίς έμμηνο ρύση. Η εμμηνόπαυση μπορεί να συμβεί στη δεκαετία των 40 ή των 50, αλλά η μέση ηλικία είναι τα 48 με 51 έτη.

Η εμμηνόπαυση είναι μια φυσική βιολογική διαδικασία. Αλλά τα σωματικά συμπτώματα, όπως οι εξάψεις, και τα συναισθηματικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης μπορεί να διαταράξουν τον ύπνο σας, να μειώσουν την ενέργειά σας ή να επηρεάσουν τη συναισθηματική υγεία. Υπάρχουν πολλές διαθέσιμες αποτελεσματικές θεραπείες, από προσαρμογές στον τρόπο ζωής μέχρι ορμονοθεραπεία.

Συμπτώματα

Κατά τους μήνες ή τα χρόνια που προηγούνται της εμμηνόπαυσης (περιεμμηνόπαυση), μπορεί να εμφανίσετε τα ακόλουθα συμπτώματα:

Ακανόνιστες περιόδους
Κολπική ξηρότητα
Εξάψεις
Ανατριχίλες
Νυχτερινές εφιδρώσεις
Προβλήματα ύπνου
Αλλαγές στη διάθεση
Αύξηση βάρους και επιβράδυνση του μεταβολισμού
Αραίωση μαλλιών και ξηρό δέρμα
Απώλεια της πληρότητας του στήθους

Τα συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών στην έμμηνο ρύση, μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των γυναικών. Το πιθανότερο είναι ότι θα παρουσιάσετε κάποια ακανόνιστη περίοδο πριν από τη λήξη της.

Η παράλειψη της περιόδου κατά τη διάρκεια της περιεμμηνόπαυσης είναι συνηθισμένη και αναμενόμενη. Συχνά, η έμμηνος ρύση θα παραλείψει έναν μήνα και θα επανέλθει ή θα παραλείψει αρκετούς μήνες και στη συνέχεια θα ξεκινήσει ξανά ο μηνιαίος κύκλος για μερικούς μήνες. Οι περίοδοι τείνουν επίσης να συμβαίνουν σε συντομότερους κύκλους, οπότε είναι πιο κοντά μεταξύ τους. Παρά τις ακανόνιστες περιόδους, η εγκυμοσύνη είναι δυνατή. Εάν έχετε παραλείψει περίοδο αλλά δεν είστε σίγουρες ότι έχετε ξεκινήσει τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση, σκεφτείτε να κάνετε ένα τεστ εγκυμοσύνης.

Πότε να επισκεφθείτε γιατρό

Να επισκέπτεστε τακτικά το γιατρό σας για προληπτική φροντίδα υγείας και για τυχόν ιατρικές ανησυχίες. Συνεχίστε να έχετε αυτά τα ραντεβού κατά τη διάρκεια και μετά την εμμηνόπαυση.

Η προληπτική φροντίδα υγείας καθώς μεγαλώνετε μπορεί να περιλαμβάνει συνιστώμενες εξετάσεις ελέγχου υγείας, όπως κολονοσκόπηση, μαστογραφία και έλεγχο τριγλυκεριδίων. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να σας συστήσει και άλλες εξετάσεις και ελέγχους, συμπεριλαμβανομένων των εξετάσεων θυρεοειδούς, αν αυτό προτείνεται από το ιστορικό σας, και των εξετάσεων μαστού και πυέλου.

Ζητάτε πάντα ιατρική συμβουλή εάν έχετε αιμορραγία από τον κόλπο σας μετά την εμμηνόπαυση.

Αιτίες

Η εμμηνόπαυση μπορεί να οφείλεται σε:

Φυσικά μειωμένες αναπαραγωγικές ορμόνες. Καθώς πλησιάζετε στα τέλη της δεκαετίας των 30, οι ωοθήκες σας αρχίζουν να παράγουν λιγότερα οιστρογόνα και προγεστερόνη – τις ορμόνες που ρυθμίζουν την έμμηνο ρύση – και η γονιμότητά σας μειώνεται.

Στη δεκαετία των 40, οι έμμηνοι ρύσεις σας μπορεί να γίνουν μεγαλύτερες ή μικρότερες, βαρύτερες ή ελαφρύτερες και περισσότερο ή λιγότερο συχνές, μέχρι τελικά – κατά μέσο όρο, στην ηλικία των 51 ετών – οι ωοθήκες σας να σταματήσουν να απελευθερώνουν ωάρια και να μην έχετε πλέον περίοδο.
Χειρουργική επέμβαση που αφαιρεί τις ωοθήκες (ωοθηκεκτομή). Οι ωοθήκες σας παράγουν ορμόνες, συμπεριλαμβανομένων των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, που ρυθμίζουν τον εμμηνορροϊκό κύκλο. Η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση των ωοθηκών σας προκαλεί άμεση εμμηνόπαυση. Η περίοδός σας σταματά και είναι πιθανό να έχετε εξάψεις και να εμφανίσετε συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι σοβαρά, καθώς οι ορμονικές αλλαγές συμβαίνουν απότομα και όχι σταδιακά σε διάστημα αρκετών ετών.

Η χειρουργική επέμβαση που αφαιρεί τη μήτρα αλλά όχι τις ωοθήκες (υστερεκτομή) συνήθως δεν προκαλεί άμεση εμμηνόπαυση. Παρόλο που δεν έχετε πλέον περίοδο, οι ωοθήκες σας εξακολουθούν να απελευθερώνουν ωάρια και να παράγουν οιστρογόνα και προγεστερόνη.
Χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Αυτές οι θεραπείες για τον καρκίνο μπορεί να προκαλέσουν εμμηνόπαυση, προκαλώντας συμπτώματα όπως εξάψεις κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά την πορεία της θεραπείας. Η διακοπή της εμμήνου ρύσεως (και της γονιμότητας) δεν είναι πάντα μόνιμη μετά τη χημειοθεραπεία, οπότε τα μέτρα ελέγχου των γεννήσεων μπορεί να εξακολουθούν να είναι επιθυμητά. Η ακτινοθεραπεία επηρεάζει τη λειτουργία των ωοθηκών μόνο εάν η ακτινοβολία κατευθύνεται στις ωοθήκες. Η ακτινοθεραπεία σε άλλα μέρη του σώματος, όπως ο ιστός του μαστού ή η κεφαλή και ο λαιμός, δεν επηρεάζει την εμμηνόπαυση.
Πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια. Περίπου το 1% των γυναικών εμφανίζουν εμμηνόπαυση πριν από την ηλικία των 40 ετών (πρόωρη εμμηνόπαυση). Η πρόωρη εμμηνόπαυση μπορεί να προκύψει από την αδυναμία των ωοθηκών σας να παράγουν φυσιολογικά επίπεδα αναπαραγωγικών ορμονών (πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια), η οποία μπορεί να προέρχεται από γενετικούς παράγοντες ή αυτοάνοσα νοσήματα. Συχνά όμως δεν μπορεί να βρεθεί καμία αιτία πρόωρης εμμηνόπαυσης. Για τις γυναίκες αυτές, συνήθως συνιστάται ορμονοθεραπεία τουλάχιστον μέχρι τη φυσική ηλικία της εμμηνόπαυσης, προκειμένου να προστατευθεί ο εγκέφαλος, η καρδιά και τα οστά.

Επιπλοκές

Μετά την εμμηνόπαυση, ο κίνδυνος εμφάνισης ορισμένων ιατρικών καταστάσεων αυξάνεται. Τα παραδείγματα περιλαμβάνουν:

Καρδιά και αιμοφόρα αγγεία (καρδιαγγειακές παθήσεις). Όταν τα επίπεδα των οιστρογόνων σας μειώνονται, ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου αυξάνεται. Οι καρδιακές παθήσεις είναι η κύρια αιτία θανάτου τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες. Επομένως, είναι σημαντικό να γυμνάζεστε τακτικά, να τρώτε υγιεινά και να διατηρείτε φυσιολογικό βάρος.
Οστεοπόρωση. Αυτή η πάθηση προκαλεί εύθραυστα και αδύναμα οστά, οδηγώντας σε αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων. Κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών μετά την εμμηνόπαυση, μπορεί να χάσετε την οστική πυκνότητα με ταχείς ρυθμούς, αυξάνοντας τον κίνδυνο οστεοπόρωσης. Οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με οστεοπόρωση είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε κατάγματα της σπονδυλικής στήλης, των ισχίων και των καρπών τους.
Ακράτεια ούρων. Καθώς οι ιστοί του κόλπου και της ουρήθρας χάνουν την ελαστικότητά τους, μπορεί να εμφανίζετε συχνές, ξαφνικές, έντονες παρορμήσεις για ούρηση, που ακολουθούνται από ακούσια απώλεια ούρων (ακράτεια λόγω παρόρμησης) ή απώλεια ούρων με το βήχα, το γέλιο ή την ανύψωση (ακράτεια λόγω πίεσης). Μπορεί να έχετε συχνότερα λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος.
Η ενδυνάμωση των μυών του πυελικού εδάφους με ασκήσεις Kegel και η χρήση ενός τοπικού κολπικού οιστρογόνου μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από τα συμπτώματα της ακράτειας. Η ορμονοθεραπεία μπορεί επίσης να είναι μια αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για τις εμμηνοπαυσιακές αλλαγές στο ουροποιητικό σύστημα και τον κόλπο που μπορεί να οδηγήσουν σε ακράτεια ούρων.
Σεξουαλική λειτουργία. Η κολπική ξηρότητα από τη μειωμένη παραγωγή υγρασίας και την απώλεια ελαστικότητας μπορεί να προκαλέσει δυσφορία και ελαφρά αιμορραγία κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής. Επίσης, η μειωμένη αίσθηση μπορεί να μειώσει την επιθυμία σας για σεξουαλική δραστηριότητα (λίμπιντο).
Οι κολπικές ενυδατικές κρέμες και τα λιπαντικά με βάση το νερό μπορεί να βοηθήσουν. Εάν ένα κολπικό λιπαντικό δεν είναι αρκετό, πολλές γυναίκες επωφελούνται από τη χρήση τοπικής κολπικής θεραπείας με οιστρογόνα, που διατίθεται ως κολπική κρέμα, δισκίο ή δακτύλιο.
Αύξηση βάρους. Πολλές γυναίκες παίρνουν βάρος κατά τη διάρκεια της μετάβασης στην εμμηνόπαυση και μετά την εμμηνόπαυση, επειδή ο μεταβολισμός επιβραδύνεται. Μπορεί να χρειαστεί να τρώτε λιγότερο και να ασκείστε περισσότερο, μόνο και μόνο για να διατηρήσετε το σημερινό σας βάρος.

Διάγνωση

Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι συνήθως αρκετά για να καταλάβουν οι περισσότερες γυναίκες ότι έχουν αρχίσει τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση.

Οι εξετάσεις συνήθως δεν απαιτούνται για τη διάγνωση της εμμηνόπαυσης. Αλλά υπό ορισμένες συνθήκες, ο γιατρός σας μπορεί να συστήσει εξετάσεις αίματος για να ελέγξει τα επίπεδα των:

Η ορμόνη διέγερσης των ωοθυλακίων (FSH) και τα οιστρογόνα (οιστραδιόλη), επειδή τα επίπεδα της FSH αυξάνονται και τα επίπεδα της οιστραδιόλης μειώνονται καθώς εμφανίζεται η εμμηνόπαυση
Θυρεοειδοτρόπος ορμόνη (TSH), επειδή ένας υπολειτουργικός θυρεοειδής (υποθυρεοειδισμός) μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της εμμηνόπαυσης

Διατίθενται μη συνταγογραφούμενες εξετάσεις που κάνετε στο σπίτι για τον έλεγχο των επιπέδων της FSH στα ούρα. Τα τεστ θα μπορούσαν να σας πουν αν έχετε αυξημένα επίπεδα FSH και μπορεί να βρίσκεστε σε περιεμμηνόπαυση ή εμμηνόπαυση. Όμως, δεδομένου ότι τα επίπεδα της FSH αυξάνονται και μειώνονται κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού σας κύκλου, τα οικιακά τεστ FSH δεν μπορούν πραγματικά να σας πουν αν βρίσκεστε σίγουρα σε στάδιο εμμηνόπαυσης ή όχι.

Θεραπεία

Η εμμηνόπαυση δεν απαιτεί ιατρική θεραπεία. Αντ’ αυτού, οι θεραπείες επικεντρώνονται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων σας και στην πρόληψη ή τη διαχείριση χρόνιων παθήσεων που μπορεί να εμφανιστούν με τη γήρανση. Οι θεραπείες μπορεί να περιλαμβάνουν:

Ορμονοθεραπεία. Η θεραπεία με οιστρογόνα είναι η πιο αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για την ανακούφιση από τις εξάψεις της εμμηνόπαυσης. Ανάλογα με το προσωπικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό σας, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει οιστρογόνα στη χαμηλότερη δόση και στο συντομότερο χρονικό διάστημα που απαιτείται για να σας προσφέρει ανακούφιση από τα συμπτώματα. Εάν εξακολουθείτε να έχετε τη μήτρα σας, θα χρειαστείτε προγεστερόνη επιπλέον των οιστρογόνων. Τα οιστρογόνα βοηθούν επίσης στην πρόληψη της απώλειας οστικής μάζας. Η μακροχρόνια χρήση ορμονοθεραπείας μπορεί να έχει κάποιους καρδιαγγειακούς κινδύνους και κινδύνους καρκίνου του μαστού, αλλά η έναρξη της ορμονοθεραπείας κατά την εμμηνόπαυση έχει δείξει οφέλη για ορισμένες γυναίκες. Συζητήστε με το γιατρό σας για τα οφέλη και τους κινδύνους της ορμονοθεραπείας και για το αν αποτελεί ασφαλή επιλογή για εσάς.
Κολπικά οιστρογόνα. Για την ανακούφιση της κολπικής ξηρότητας, τα οιστρογόνα μπορούν να χορηγηθούν απευθείας στον κόλπο με κολπική κρέμα, δισκίο ή δακτύλιο. Αυτή η θεραπεία απελευθερώνει μόνο μια μικρή ποσότητα οιστρογόνου, η οποία απορροφάται από τους ιστούς του κόλπου. Μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση της κολπικής ξηρότητας, της δυσφορίας κατά τη συνουσία και ορισμένων συμπτωμάτων της ούρησης.
Χαμηλές δόσεις αντικαταθλιπτικών. Ορισμένα αντικαταθλιπτικά που σχετίζονται με την κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) μπορεί να μειώσουν τις εμμηνοπαυσιακές εξάψεις. Ένα αντικαταθλιπτικό χαμηλής δόσης για τη διαχείριση των εξάψεων μπορεί να είναι χρήσιμο για γυναίκες που δεν μπορούν να λάβουν οιστρογόνα για λόγους υγείας ή για γυναίκες που χρειάζονται αντικαταθλιπτικό για διαταραχή της διάθεσης.
Γκαμπαπεντίνη (Gralise, Horizant, Neurontin). Η γκαμπαπεντίνη έχει εγκριθεί για τη θεραπεία των επιληπτικών κρίσεων, αλλά έχει επίσης αποδειχθεί ότι βοηθά στη μείωση των εξάψεων. Αυτό το φάρμακο είναι χρήσιμο σε γυναίκες που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν θεραπεία με οιστρογόνα και σε εκείνες που έχουν επίσης νυχτερινές εξάψεις.
Κλονιδίνη (Catapres, Kapvay). Η κλονιδίνη, ένα χάπι ή ένα επίθεμα που χρησιμοποιείται συνήθως για τη θεραπεία της υψηλής αρτηριακής πίεσης, μπορεί να προσφέρει κάποια ανακούφιση από τις εξάψεις.
Φεζολινετάντη (Veozah). Αυτό το φάρμακο είναι μια επιλογή χωρίς ορμόνες για τη θεραπεία των εξάψεων της εμμηνόπαυσης. Λειτουργεί μπλοκάροντας μια οδό στον εγκέφαλο που βοηθά στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος.
Φάρμακα για την πρόληψη ή τη θεραπεία της οστεοπόρωσης. Ανάλογα με τις ατομικές ανάγκες, οι γιατροί μπορεί να συστήσουν φαρμακευτική αγωγή για την πρόληψη ή τη θεραπεία της οστεοπόρωσης. Διατίθενται διάφορα φάρμακα που συμβάλλουν στη μείωση της οστικής απώλειας και του κινδύνου καταγμάτων.

Πριν αποφασίσετε για οποιαδήποτε μορφή θεραπείας, συζητήστε με το γιατρό σας για τις επιλογές σας και τους κινδύνους και τα οφέλη που συνεπάγεται η κάθε μία. Επανεξετάζετε τις επιλογές σας ετησίως, καθώς οι ανάγκες σας και οι θεραπευτικές επιλογές μπορεί να αλλάξουν.

Τρόπος ζωής και θεραπεία στο σπίτι

Ευτυχώς, πολλά από τα συμπτώματα που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση είναι προσωρινά. Λάβετε αυτά τα μέτρα για να βοηθήσετε στη μείωση ή την πρόληψη των επιπτώσεών τους:

Ψυχραιμία στις εξάψεις. Ντυθείτε ελαφρά, πιείτε ένα κρύο ποτήρι νερό ή πηγαίνετε κάπου πιο δροσερά. Προσπαθήστε να εντοπίσετε τι προκαλεί τις εξάψεις σας. Για πολλές γυναίκες, τα εναύσματα μπορεί να περιλαμβάνουν ζεστά ποτά, καφεΐνη, πικάντικα φαγητά, αλκοόλ, άγχος, ακόμη και ένα ζεστό δωμάτιο.
Μειώστε την κολπική δυσφορία. Δοκιμάστε ένα κολπικό λιπαντικό με βάση το νερό (Astroglide, K-Y jelly, Sliquid κ.α.) ή ένα λιπαντικό ή ενυδατικό με βάση τη σιλικόνη (Replens, K-Y Liquibeads, Sliquid κ.α.).
Θα μπορούσατε να εξετάσετε το ενδεχόμενο να επιλέξετε ένα προϊόν που δεν περιέχει γλυκερίνη, η οποία μπορεί να προκαλέσει κάψιμο ή ερεθισμό εάν είστε ευαίσθητη σε αυτό το χημικό. Η παραμονή σε σεξουαλική δραστηριότητα βοηθά επίσης στην αντιμετώπιση των κολπικών ενοχλήσεων, αυξάνοντας τη ροή του αίματος στον κόλπο.
Κοιμηθείτε αρκετά. Αποφύγετε την καφεΐνη, η οποία μπορεί να σας δυσκολέψει να κοιμηθείτε, και αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η οποία μπορεί να διακόψει τον ύπνο. Ασκηθείτε κατά τη διάρκεια της ημέρας, αν και όχι ακριβώς πριν από τον ύπνο. Εάν οι εξάψεις διαταράσσουν τον ύπνο σας, ίσως χρειαστεί να βρείτε έναν τρόπο να τις διαχειριστείτε προτού μπορέσετε να ξεκουραστείτε επαρκώς.
Εξασκηθείτε σε τεχνικές χαλάρωσης. Τεχνικές όπως η βαθιά αναπνοή, η βηματοδοτούμενη αναπνοή, το μασάζ και η προοδευτική μυϊκή χαλάρωση μπορεί να βοηθήσουν στα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.
Ενισχύστε το πυελικό σας έδαφος. Οι ασκήσεις των μυών του πυελικού εδάφους, που ονομάζονται ασκήσεις Kegel, μπορούν να βελτιώσουν ορισμένες μορφές ακράτειας ούρων.
Να τρώτε μια ισορροπημένη διατροφή. Συμπεριλάβετε μια ποικιλία φρούτων, λαχανικών και δημητριακών ολικής αλέσεως. Περιορίστε τα κορεσμένα λίπη, τα έλαια και τα σάκχαρα.
Μην καπνίζετε. Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας, εγκεφαλικού επεισοδίου, οστεοπόρωσης, καρκίνου και μιας σειράς άλλων προβλημάτων υγείας. Μπορεί επίσης να αυξήσει τις εξάψεις και να επιφέρει νωρίτερα την εμμηνόπαυση.
Ασκηθείτε τακτικά. Να έχετε τακτική σωματική δραστηριότητα ή άσκηση τις περισσότερες ημέρες για να προστατεύεστε από καρδιακές παθήσεις, διαβήτη, οστεοπόρωση και άλλες παθήσεις που σχετίζονται με τη γήρανση.

Προετοιμασία για το ραντεβού σας

Τι μπορείτε να κάνετε πριν από το ραντεβού σας:

Παρακολουθήστε τα συμπτώματά σας. Για παράδειγμα, κάντε μια λίστα με το πόσες εξάψεις έχετε μέσα σε μια μέρα ή εβδομάδα και σημειώστε πόσο έντονες είναι.
Κάντε μια λίστα με τα φάρμακα και τα συμπληρώματα βιταμινών που παίρνετε. Συμπεριλάβετε τις δόσεις και πόσο συχνά τα παίρνετε.
Πάρτε μαζί σας ένα σημειωματάριο ή ένα μπλοκ σημειώσεων. Χρησιμοποιήστε το για να καταγράφετε σημαντικές πληροφορίες κατά τη διάρκεια της επίσκεψής σας.
Ετοιμάστε έναν κατάλογο με ερωτήσεις που θα θέσετε στον γιατρό σας. Καταγράψτε πρώτα τις πιο σημαντικές ερωτήσεις σας.

Ορισμένες βασικές ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε περιλαμβάνουν:

Τι είδους εξετάσεις μπορεί να χρειαστώ, αν χρειαστώ;
Ποιες θεραπείες είναι διαθέσιμες για την ελαχιστοποίηση των συμπτωμάτων μου;
Υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω για να ανακουφίσω τα συμπτώματά μου;
Τι μέτρα μπορώ να λάβω για να διατηρήσω την υγεία μου;
Υπάρχουν εναλλακτικές θεραπείες που θα μπορούσα να δοκιμάσω;

Επιπλέον, μη διστάσετε να κάνετε ερωτήσεις ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια του ραντεβού σας.

Τι να περιμένετε από το γιατρό σας

Ορισμένες ερωτήσεις που μπορεί να σας κάνει ο γυναικολόγος σας περιλαμβάνουν:

Έχετε ακόμα περίοδο;
Πότε ήταν η τελευταία σας περίοδος;
Πόσο συχνά εμφανίζετε ενοχλητικά συμπτώματα;
Πόσο άβολα σας κάνουν να νιώθετε τα συμπτώματά σας;
Φαίνεται ότι κάτι βελτιώνει τα συμπτώματά σας;
Χειροτερεύει κάτι τα συμπτώματά σας;